De wijdverbreide aanwezigheid van deze stoffen in bloed en urine baart zorgen vanwege het mogelijke verband met hormonale en neurologische stoornissen.
Duizenden chemische stoffen in plastic materialen die worden gebruikt in keukengerei, verpakkingen en andere huishoudelijke voorwerpen kunnen voedsel verontreinigen en gezondheidsrisico’s opleveren, volgens recent onderzoek dat wordt aangehaald door The Washington Post. Hoewel deze materialen het dagelijks leven en het bewaren van voedsel hebben vergemakkelijkt, roept de dagelijkse blootstelling aan verbindingen zoals ftalaten, bisfenolen, vlamvertragers en PFAS vragen op over de veiligheid ervan en de cumulatieve effecten op het lichaam.
De bezorgdheid over de aanwezigheid van chemische stoffen in alledaagse gebruiksvoorwerpen is toegenomen naar aanleiding van studies waarin meer dan 16.000 verbindingen worden geïdentificeerd die verband houden met kunststoffen, waarvan er minstens 5.400 als gevaarlijk voor de gezondheid van de mens worden beschouwd. Studies tonen aan dat deze verbindingen kunnen migreren van keukengerei, verpakkingen en industriële processen naar voedingsmiddelen, vooral wanneer ze worden verwarmd of in contact komen met vette of zure producten. De blootstelling blijft niet beperkt tot de keuken: ook meubels, tapijten en speelgoed bevatten additieven die in de huiselijke omgeving terecht kunnen komen.
Gevaar in de keuken: welke chemicaliën zijn schadelijk?
Tot de meest zorgwekkende groepen stoffen behoren ftalaten, die worden gebruikt om kunststoffen flexibel te maken; bisfenolen, zoals BPA, die worden gebruikt in flessen en blikjes; vlamvertragers, die voorkomen in gerecyclede kunststoffen en zwarte gebruiksvoorwerpen; en perfluoralkylstoffen (PFAS), die bekend staan als “eeuwige chemicaliën” vanwege hun persistentie in het milieu en het lichaam, zoals blijkt uit een onderzoek. Elk van deze groepen omvat tientallen of honderden verbindingen met verschillende effecten, van hormonale verstoringen tot neurologische ontwikkelingsstoornissen en kanker.
De migratie van deze stoffen naar voedingsmiddelen vindt op verschillende manieren plaats. Keukengerei, verpakkingen en industriële verwerkingsapparatuur kunnen verbindingen vrijgeven wanneer ze worden verwarmd of vette of zure voedingsmiddelen worden opgeslagen. Een studie geciteerd door The Washington Post wijst erop dat 86% van de voedingsmiddelen die in supermarkten en restaurants werden geanalyseerd deze chemische stoffen bevatten, zelfs in producten zoals babymelk en brood. Ultraverwerkte voedingsmiddelen bevatten bijzonder hoge concentraties, en zwangere vrouwen die meer van deze producten consumeren, vertonen hogere ftalatenconcentraties in hun urine.
Er is uitgebreid wetenschappelijk bewijs voor de gezondheidsrisico’s. Epidemiologisch onderzoek heeft een verband gelegd tussen blootstelling aan ftalaten en vroeggeboorten en geboorteafwijkingen, terwijl bisfenolen in verband worden gebracht met vruchtbaarheidsproblemen, obesitas en diabetes. Vlamvertragers worden op hun beurt in verband gebracht met een lagere IQ bij kinderen en neurologische ontwikkelingsstoornissen. PFAS worden in verband gebracht met nier- en zaadbalkanker, evenals met ontwikkelingsstoornissen zoals autisme en ADHD, benadrukt een onderzoek. Volgens officiële gegevens heeft meer dan 90% van de Amerikaanse bevolking detecteerbare niveaus van deze verbindingen in het bloed of de urine.
De chemische en voedingsindustrie verdedigt het gebruik van deze additieven vanwege de voordelen op het gebied van duurzaamheid, veiligheid en bescherming van producten. Robert Simon, vicevoorzitter van de American Chemistry Council, verklaarde tegenover The Washington Post: “Chemische stoffen vervullen cruciale functies voor de gezondheid en veiligheid in het dagelijks leven”, en benadrukte dat de Food and Drug Administration (FDA) de huidige blootstellingsniveaus aan ftalaten en BPA in de voeding als veilig beschouwt.
Bovendien stelt de industrie dat het werkelijke aantal additieven dat aan kunststoffen wordt toegevoegd lager is dan door wetenschappers wordt geschat, namelijk ongeveer 14.000 verbindingen, waarvan er ongeveer 4.500 actief als additieven worden gebruikt.
Waarschuwingen van de wetenschappelijke gemeenschap
Zelfs in lage doses zijn er volgens deskundigen gevaren verbonden aan blootstelling aan deze stoffen. Leonardo Trasande, hoogleraar kindergeneeskunde en volksgezondheid aan de NYU Grossman School of Medicine, zei tegen The Washington Post: “Als we het hebben over additieven die het endocriene systeem verstoren, hebben veel daarvan te maken met kunststoffen”. Deskundigen waarschuwen ook voor het gebrek aan informatie en veiligheidsevaluatie voor duizenden verbindingen in kunststoffen, wat regulering en effectieve bescherming van de volksgezondheid bemoeilijkt.
Voor consumenten raden specialisten aan om voedsel niet in plastic bakjes te verwarmen, de consumptie van ultraverwerkte producten te verminderen en de voorkeur te geven aan zelfbereide maaltijden. Ze raden ook aan om geen vette of zure voedingsmiddelen in plastic verpakkingen te bewaren en wantrouwig te zijn ten opzichte van labels als “BPA-vrij”, omdat er andere, vergelijkbare bisfenolen kunnen worden gebruikt. Ze waarschuwen echter dat blootstelling aan “eeuwige chemicaliën” en vlamvertragers moeilijk te vermijden is, gezien hun persistentie in het milieu en de voedselketen.
Gezien deze situatie eisen onderzoekers en volksgezondheidsorganisaties strengere regelgevingsnormen en een grondige evaluatie van de veiligheid van de verbindingen die in kunststoffen worden gebruikt. Martin Wagner, hoogleraar biologie, waarschuwde in verklaringen aan The Washington Post dat de omvang en complexiteit van het probleem het vermogen van regeringen om alle betrokken verbindingen te controleren te boven gaat.
De wetenschappelijke gegevens tonen aan dat tot op heden geen enkele kunststof voor dagelijks gebruik als volledig veilig voor de menselijke gezondheid kan worden beschouwd.
